အချစ်စိတ်ပညာနှင့် မိန်းမတို့အကြောင်း

အဖ မြူနီစီပယ် ဈေးခေါင်းကြီး ဦးမောင်ကလေး၊ အမိ ဒေါ်စိန်ညွန့်တို့မှ ၁၉၁၃ ခု ဖေဖော်ဝါရီ ၂ ရက် တနင်္ဂနွေနေ့ ညနေ ၅ နာရီတွင် ရန်ကုန်တိုင်း သန်လျင်မြို့၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ မွေးချင်း ၃ ယောက်အနက် အကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ ငယ်မည် ညှပ်ကြီးဖြစ်ပြီး အမည်ရင်းမှာ ဦးအုန်းဖေဖြစ်သည်။
မကွေး မဲထီးတိုက် ဘုန်းကြီးကျောင်းနှင့် မကွေး လောကဓာတ်ကျောင်း (၁၉၂၀)၊ မကွေး အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ အစိုးရကျောင်း (၁၉၂၁-၁၉၃၀) မှ ဆယ်တန်းအောင်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ဥပစာတန်း (၁၉၃၀-၃၂)၊ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ (၁၉၃၈-၃၉) ရရှိခဲ့သည်။
(၁၉၃၂-၃၈) ခေတ်စာညွန့်စာစောင် ထူထောင်သူ၊ ဂန္ထလောကမဂ္ဂဇင်း အယ်ဒီတာ (၁၉၃၈-၄၀)၊ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ်စာနည်းပြ (၁၉၃၉)၊ ရန်ကုန် စုံထောက်မင်းကြီးရုံး စာတော်ပြန် (၁၉၄၀)၊ ပြန်ကြားရေးဌာန မြန်မာနိုင်ငံ ဘာသာပြန်ဌာနခွဲ စာတည်းမှူး (၁၉၄၀-၄၁)၊ ပညာ မင်းကြီးရုံး မြန်မာစာပေဌာန စာတည်း(၁၉၄၂-၄၃)၊ ပညာစွယ်စုံကျမ်း လက်ထောက်စာတည်းမှူး (၁၉၃၄-၄၅)၊ ပြန်ကြားရေးဌာန သုတေသန အရာရှိ (၁၉၄၅-၄၇)၊ တိုင်းမဂ္ဂဇင် သတင်းထောက် (၁၉၄၆)၊ အိုးဝေသတင်းစာ အယ်ဒီတာ (၁၉၄၇-၄၈) နှင့် ဟံသာဝတီသတင်းစာ ခေါင်းကြီးရေး အယ်ဒီတာ (၁၉၄၇-၄၉)၊ ပဒေသာမဂ္ဂဇင်း အတိုင်ပင်ခံအယ်ဒီတာ (၁၉၄၉-၅၀)၊ မြန်မာပြည် သတင်းဌာန စာတည်းချုပ် (၁၉၅၀-၅၂)၊ ကွန်မင်တေတာ အင်္ဂလိပ်သတင်းစာ တည်ထောင် ထုတ်ဝေသူ (၁၉၅၂-၅၃)၊ စီးပွားရေးသတင်းစာ ခေါင်းကြီးရေး အယ်ဒီတာ (၁၉၅၃)၊ တက်တိုးနည်း ပြတည်ထောင်သူ (၁၉၅၇)၊ ၁၉၆၃ တွင် မြန်မာ့သတင်းစဉ် နိုင်ငံခြား သတင်းဌာန အယ်ဒီတာချုပ်၊ ၁၉၆၉ တွင် ပြန်ကြားရေးဌာန ညွှန်ကြားရေးဝန်၊ အမျိုးသားစာပေဆုရွေးချယ်ရေးအဖွဲ့ဝင်၊ သတင်း နှင့်စာနယ်ဇင်း ကော်ပိုရေးရှင်း ဦးဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး (၁၉၇၂-၇၅)၊ ၁၉၇၅ တွင် အငြိမ်းစားယူခဲ့သည်။ ထို့နောက် ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန ပညာရေးအထူးအရာရှိ (၁၉၄၇) တာဝန်များကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။
၁၉၂၈ ခု အသက် ၁၄ နှစ် အဋ္ဌမတန်းတွင် ပညာသင်စဉ် “ဗစ်ကတာ”ကလောင်အမည်ဖြင့် ရေးသားခဲ့ သော “ကညာလော၊ ကျားကြီးလော” ဝတ္ထုသည် ပထမဆုံး ပုံနှိပ်စာမူ ဖြစ်ကာ ဂန္ထလောကဘာသာပြန်ဆုကို ရရှိခဲ့သည်။ တက်တိုး၏ ပထမဆုံးလုံးချင်းစာအုပ်မှာ ၁၉၄၀ ပြည့်နှစ် ထုတ်ဝေခဲ့သော မာတာဟာရီတွင် ဖြစ်သည်။ စာအုပ်ပေါင်း ၁၀၀ ခန့် ပြုစုခဲ့သည့်အနက် ထင်ရှားသော စာအုပ်များမှာ လေနတ်မောင် (၁၉၄၀)၊ ခါးကုန်း ကြီး (၁၉၅၀)၊ သောကကင်းဝေးနေနိုင်ရေး (၁၉၅၁)၊ အခါလည်သား (တစ်နှစ်သား) (၁၉၅၂)၊ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ အဘိဓာန် (၁၉၅၅)၊ ဘဝနှင့်စာပေ (၁၉၆၁)၊ အာဇာနည်စိတ်နှင့် အညွန့်တလူလူ (၁၉၆၅)၊ ကမ္ဘာကျော်ဝတ္ထုတိုများနှင့် တက်တိုး၏ရှင်းပြချက် (၁၉၆၅)၊ ကျွန်တော့်အတွေးအခေါ်မှတ် စုများ (၁၉၆၈)၊ ကျန်းမာချမ်းသာဘဝပညာ (ဘဝပညာ) (၁၉၈၅)၊ လောကနီတီ (၁၉၉၅) တို့ဖြစ် ကြသည်။
အမှုထမ်းဘဝဖြင့်လည်း ၁၉၅၀ ပြည့်နှစ် စာပေဗိမာန်ဆု၊ သီဟိုဠ်-အိန္ဒိယ-ဂျပန် စာအုပ် များဖြင့် ယူနက်စကို ချစ်ကြည်ရေးဆု (၁၉၅၈)၊ မိဘမေတ္တာ လူမှုရေးအဖွဲ့၏ စာပေဂုဏ်ရည်ဆု (၁၉၉၇)၊ ပခုက္ကူ ဦးအုံးဖေတစ်သက်တာ စာပေဆု (၁၉၉၇)၊ ဝိဇ္ဇာပညာ ထူးချွန်တံဆိပ် (ပထမဆင့် ၂၀၀၃)၊ မြန်မာနိုင်ငံစာပေနှင့် စာနယ်ဇင်းအဖွဲ့၏ ဂုဏ်ပြုတံဆိပ် (၂၀၀၃) ရရှိခဲ့သည်။
၂၀၀၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက် တနင်္ဂနွေနေ့ နံနက် ၄ နာရီခန့်တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ကွယ်လွန်ခဲ့ သည်။